روکش دندان
آنچه از سوی آفریدگار بدون عیب و نقص سالم و سفید و بدون اشكال به ما هدیه میشود، طی دورانی كوتاه یا بلند آسیب میبیند و تخریب میشود. آنگاه ناچاریم از علم نه چندان كامل بشر سود بجوییم و آن را در حدی قابل قبول و نه به شكل عالی و كامل دوباره بسازیم. روکش دندان –
پروتزهای ثابت دندان که در اصطلاح عامه به آن روکش دندان یا قاب میگویند، علاوه بر تامین استحکام برای ساختار از دست رفته ، زیبایی یک دندان سالم را نیز تامین میکند و حتی در صورتی که مراحل ساخت آن با دقت انجام شود ممکن است با دندانهای طبیعی فرد قابل تفکیک نباشد.
دندانهای دچار شکستگی های مادرزادی مثل دندانهای میخیشکل یا آنهایی که اندازههای کوچکتر یا نامتناسب با دندانهای دیگر دارند و نیز بد رنگیهای دندانها، موارد دیگری هستند که به کمک روکش قابل اصلاح میباشند. روکش ها از جنسهای مختلفی ساخته میشوند.
مادهای که روکش یا هر گونه پروتز دندانی از آن ساخته میشود باید با خصوصیات و شرایط دهان سازگاری داشته باشد مثلا به راحتی زنگ نزند و مواد سمی برای بدن در آن بهکار نرفته باشد. طلا یکی از سازگارترین مواد با بدن انسان است و انتخاب خیلی مناسبی برای ساخت روکشهای دندانی محسوب میشود.
طلا خصوصیات تطابقپذیری خیلی خوبی در هنگام ذوب و ساخت روکش دارد بنابراین یک
تکنسین کلینیک دندانپزشکی خواهد توانست به کمک طلا روکش دندان بسیار دقیق و کاملی را در لابراتوار تهیه کند.
پروتز دندان
دندانها در طول گذر زمان ممکن است در اثر پوسیدگی یا ضربه تخریب شوند. درصورتیکه این تخریب حجم کمی از آنها را شامل شود، نسج تخریبشده توسط مواد ترمیمی جایگزین میشود.
اما درصورتیکه دندان مقدار زیادی از نسج خود را از دست داده باشد ممکن است ساختار باقی مانده نیازمند حمایت باشد.
در چنین حالتی دندانپزشک راهکاری جز ترمیم را به شما پیشنهاد میکند و آن استفاده از پروتز است. هرگونه عضو مصنوعی که در بدن قرار گیرد پروتز نامیده میشود و نوع خاصی از پروتز که در دهان قرار میگیرد را پروتز دندانی میگویند. پروتزهای دندانی انواع مختلفی دارند. برخی از آنها در دهان ثابت هستند و برخی دیگر قابلیت خروج از دهان را دارند که اصطلاحا به آنها پروتز متحرک میگویند.
فواید روکش دندان
با نصب روکش، نسبت به براکت یا تاج تغییرات کمتری روی دندان انجام می دهید. به گفته سازمان سلامت دندان بریتانیا، برای از بین بردن فاصله بین دندان ها یا از بین بردن عیب های کوچک دندان می توانیم از روکش استفاده کنیم. علاوه بر این، بعضی از بیماران برای افزایش سفیدی دندان و زیبایی لبخند از ونیر استفاده می کنند. در این صورت، فرایند نصب روکش عمل زیبایی به حساب میآید و مواردی مانند زردی، سیاهی، شکستگی یا خرد شدن دندان ها را برطرف می کند.

انواع روکش دندان
- استیل رنگ ثابت: این نوع روکش ها معمولا برای دندان های شیری کودکان استفاده می شود. قیمت پایین تر به نسبت سایر انواع روکش ها و تعداد جلسات درمانی کمتر (تنها یک جلسه برای روکش استیل رنگ ثابت نیاز است) سبب شده که این نوع روکش بیشتر برای کودکان مورد استفاده قرار گیرد. روکش استیل رنگ ثابت دندان را در مقابل پوسیدگی حفظ می نماید. معمولا این روکش ها از پیش ساخته شده و بر روی دندان های اصلی نصب می شود تا روکش های دائم برای دندان آماده شود. روکش استیل رنگ ثابت معمولا از پوسیدگی بیشتر دندان جلوگیری می نماید و زمانیکه دندان شیری می افتد، این روکش هم همراه آن تحلیل رفته و می افتد و فضا برای دندان دائم خالی می شود.
- تمام فلز: این روکش به غیر از ایراد فلز رنگ بودنش، مزایای بسیاری دارد که سبب می شود برای دندان های آسیا بسیار مناسب باشند. روکش تمام فلز ساخته شده از آلیاژهایی چون طلا یا پلاتینیوم یا آلیاژهای فلزات اصلی مانند کبالت- کروم یا نیکل- کروم است. همین موضوع باعث مقاوم بودن آن در برابر شکستن، جویدن و گاز زدن مواد به نسبت سخت می باشد.
- این روکش نسبت به روکش های تمام فلز شباهت بیشتری به دندان های اصلی فرد دارد. از طرفی مقاومت آن از روکش های تمام سرامیکی بیشتر می باشد. اما همین فلز ترکیب شده با سرامیک گاهی در مرز لثه و دندان به شکل یک خط تیره به چشم می خورد و هر چه لثه بیشتر تحلیل برود، این خط مشخص تر خواهد بود. یکی دیگر از معایب این نوع روکش احتمال فرسایش دندان های مقابل دندان روکش شده بیشتر میشود. اما از مزایای آن می توان به همرنگ بودن با دندان های اصلی و استفاده به عنوان بریج های بلندی که نیازمند استحکام بیشتری می باشندف اشاره نمود.
روکش سرامیکی
روکش سرامیکی یا لمینت ها ، روکشی نازک است که مخصوصا برای دندان هر شخص ساخته می شود. از جمله فواید روکش می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- روکشها محکم و پردوام هستند.
- ظاهری طبیعی دارند.
- بهسادگی لک نمی شوند.
- در مقایسه با تاج یا روکش دندان، برای نصب آن نیازی نیست مقدار زیادی از مینا را بتراشیم.
روکشهای کامپوزیت صمغ
این روکشها از موادی همرنگ با رنگ طبیعی دندان ساخته شده و به دندان متصل می شوند. فواید روکش صمغ به شرح زیر است:
- در مقایسه با تاج یا روکش دندان، در نصب این نوع روکشها میزان زیادی از مینای دندان تراشیده نمی شود.
- به جلسات درمانی کمتری احتیاج دارد؛ گاهی تنها در یک جلسه فرایند نصب روکش کاملا انجام می شود.
- نسبت به روکشهای سرامیکی هزینه کمتری دارد.
- درصورت آسیب، خیلی راحت می توان آن ها را ترمیم کرد؛ درست است که روکشهای کامپوزیتی مقاومت یا پوشش محکم روکشهای سرامیکی را ندارند اما درعوض خیلی سریع و آسان می توانید آن ها را ترمیم کنید.
مراحل ساخت روکش
برای ساخت روکش دندان جزئیات بسیاری باید توسط دندانپزشک بررسی شود. موقعیت دندان در فک، وجود فضای کافی در فک مقابل، وضعیت سلامت لثه، میزان نسج باقی مانده از دندان، طول مناسب ریشه دندان، عدم وجود ضایعه یا کیست در اطراف ریشه دندان از جمله مواردی است که هنگام اقدام به ساخت روکش دندان باید مدنظر قرار گیرند.
در صورتیکه یک دندان از نظر تمامی این موارد مورد تایید باشد مراحل ساخت روکش دندان آغاز میشود. دندانپزشک در ابتدا با بررسی وضعیت ریشه دندان، در صورت نیاز، اقدام به درمان ریشه (عصبکشی) دندان میکند.
در صورتی که میزان نسج تخریب شده از تاج زیاد باشد و پوسیدگی تاج دندان را تا نزدیک لثه و حتی زیر آن تخریب کرده باشد، دندان مورد جراحی لثه قرار میگیرد. طی این درمان (که به اندازه نامش پیچیده و دلهرهآور نیست) مقداری در نسج لثه و استخوان اطراف حذف میشود تا حجم کافی از تاج دندان برای گذاشتن روکش در دسترس باشد.
دندانپزشک در ادامه تمام پوسیدگیهای را برمیدارد، سپس آنها را به کمک یک ماده ترمیمکننده مناسب مثل آمالگام یا کامپوزیت بهصورت کامل ترمیم میکند تا آماده تراش و قالبگیری شود.

نصب انواع روکش دندان
این فرایند معمولا بین یک تا دو جلسه طول می کشد. اگر روکش از نوع آماده باشد معمولا فقط یک جلسه نیاز است ولی اگر قرار باشد در آزمایشگاه دندانسازی ساخته شود، به دو جلسه احتیاج خواهید داشت.اولی برای آمادهسازی دندان و انتخاب رنگ روکش و دومی برای چسباندن روکش روی دندان. پزشک قبل از اینکه روکش را روی دندانتان بچسباند، آن را روی دندان می گذارد و داخل آینه نشانتان می دهد تا مطمئن شود از ظاهر آن راضی هستید. سپس با چسب مخصوص آن را به دندان می چسباند تا محکم سر جایش قرار گیرد. البته روکشهایی که در آزمایشگاه ساخته می شوند گزینه مناسب تری هستند زیرا مخصوص دندان بیمار قالبگیری می شوند.
مراحل نصب روکش دندان
- معمولا برای نصب روکش نیازی به بیحسی موضعی نیست ولی بسته به حساسیت بیمار، گاهی ممکن است پزشک تزریق ژل بی حسی به لثه ها (بیحسی موضعی) را توصیه کند. پزشک قبل از نصب روکش دندان های بیمار را تمیز کرده و رنگ روکش مناسب را انتخاب می کند.
- قبل از نصب روکش بخشی از سطح مینا تراشیده می شود تا روکش بتواند به خوبی روی دندان بچسبد. لایهای که از مینا تراشیده می شود بسیار نازک و دقیقا به اندازه ضخامت خود روکش است. بنابراین بعد از نصب روکش اندازه دندان هیچ تغییری نمی کند.
- در مرحله بعدی، پزشک قالبی از دندان های بیمار می گیرد و به آزمایشگاه می فرستد تا روکشها (متناسب با شکل دندان ها و رنگ انتخابی روکش) ساخته شوند؛ سپس روکش موقتی را روی دندان ها کار می گذارد و بیشتر روی قسمت مرکزی دندان ها تمرکز می کند. درصورتی که بیمار بخواهد فقط بعضی از دندان هایش را روکش کند، از روی نمونه طیف های رنگی، رنگ روکش را متناسب با دندان های دیگر انتخاب می کنیم تا دندان ها یکدست و زیبا باشند.
- بعد از اینکه روکش در آزمایشگاه ساخته شد، پزشک در جلسه بعدی روکشهای موقتی را بر می دارد و دندان ها را دوباره با آب و نوعی سنگ خارا تمیز می کند. سپس روکش اصلی را می تراشد و با آب شستشو می دهد؛ پس از خشک کردن روکش (با هوا)، چسب مخصوص را روی سطح دندان می زند و روکش را بادقت روی دندان می گذارد؛ طوری که دقیقا روی گوشه های دندان جا بیفتد.
- سپس با کمک نور لیزر به مدت شصت ثانیه سطح دندان را خشک می کند تا مواد چسبی خوب به دندان بچسبند.
- درآخر، تمام مواد اضافی از روی دندان پاک می شوند و پزشک گوشه های دندان را پولیش می زند.
بعضی از دندانپزشکان برای معاینه و بررسی اوضاع روکش، یک نوبت دیگر به بیمار می دهند تا مطمئن شوند روکش اذیتش نمی کند و با آن احساس راحتی دارد. روکشی که بیمار با آن احساس راحتی قطعا بادوام تر است.
مراحل نصب روکش سرامیکی
- برای آمادهسازی دندان ها، پزشک معمولا لایه نازکی از مینای انهارا را از سطح رویی و کناره های دندان می تراشد. این کار باعث می شود جای کافی برای نصب روکش داشته باشیم و بعد از اعمال آن دندان طبیعی به نظر برسد (اگر روکش را روی مینا کار بگذاریم دندان برجسته و غیرطبیعی می شود).
- بعد از آن، پزشک قالبی از دندان ها می گیرد و نسبت به رنگ طبیی آن ها، رنگ روکشی که برای شما مناسب تر است را انتخاب می کند.
- سپس قالب را به آزمایشگاه دندانسازی می فرستد تا متخصصان روکش را با اندازه دندان های شما یکی کنند. معمولا این کار چندین روز طول می کشد. به همین خاطر پزشک روی دندان هایتان روکش موقتی می کشد تا در این فاصله دندان هایتان خراب نشوند (زیرا بخشی از مینا تراشیده شده و دندان ها بدون پوشش هستند).
- در جلسه بعدی، دندانپزشک روکش را روی دندانتان می گذارد تا ببیند خوب روی آن ها جا میافتد یا خیر؛ سپس بعد از تنظیم روکش، دندان ها تمیز می کند و روکش را به دندان می چسباند.
- معمولا برای ایجاد تغییرات لازم باید یک جلسه دیگر به دندانپزشک مراجعه کنید.